Van zorg naar gezondheid met Positief Gezond Innoveren
De transformatie van zorg naar gezondheid is een ingewikkeld veranderproces. Het is noodzakelijk beschikbare middelen (geld en professionals) anders in te zetten. Met meer aandacht voor preventie en de eigen verantwoordelijkheid van inwoners en een andere organisatie van de samenwerking tussen inwoners, vrijwilligers en professionals. Positief Gezond Innoveren gaat in verschillende leeromgevingen in de lokale praktijk met deze opgaven aan de slag om te ontdekken hoe men deze grote beweging in gang kan zetten. Daarbij haken we aan bij bestaande initiatieven die we monitoren en als het ware als proeftuin inzetten.
Leerproces
Binnen meerdere proeftuinen worden leerprocessen methodisch vormgegeven; door het gebruik van actieonderzoek en een sociale innovatie (SI) aanpak. Inwoners, zorg- en gemeentelijke professionals leren in deze lokale settingen met elkaar antwoorden te vinden op de uitdagingen waar ze mee te maken hebben. Tegelijkertijd vindt binnen het grotere verband van de Zeeuwse Zorg Coalitie een overkoepelend leerproces plaats. Door het inbrengen en bediscussiëren van gedetailleerde data en geleerde lessen uit de praktijk worden bestuurders in staat gesteld andere keuzes te maken.
Proeftuinen
Ten minste zes lokale projecten gebruiken we als proeftuin. Dit zijn: Kerngezond centra, Sociaal Medisch Overleg (SMO), Tuus in Smerdiek, Welzijn op Recept, Wonen en Zorg visie, de Zeeuwse Leefstijlroute. De proeftuinen lopen zeer uiteen qua opzet en inhoud. Ze vertegenwoordigen een groot aantal thema’s en doelgroepen binnen een breed veld; van preventie tot gespecialiseerde zorg. Daardoor geven ze een goed beeld van wat er speelt in de regio.
Zo is Positief Gezond Innoveren tot stand gekomen
Positief Gezond Innoveren is een Zeeuws project onder de vlag van de Zeeuwse Zorg Coalitie. Het is één van de elf projecten die door ZonMw is gehonoreerd in het kader van het landelijke programma ‘Leren transformeren: van zorg naar gezondheid’. Regionale domeinoverstijgende samenwerkingsverbanden (zoals de Zeeuwse Zorg Coalitie) konden een subsidie aanvragen om te leren transformeren. Om in de praktijk te ontdekken hoe het huidige gezondheidssysteem anders en toekomstbestendiger kan worden ingericht. Het driejarige project is gestart in mei 2024.
Nieuw evaluatieraamwerk in gebruik bij PGI
Positief Gezond Innoveren neemt domein-overstijgende samenwerkingen onder de loep. Binnen een project als dit dat (ook) over innovatie gaat, gebruik je idealiter een innovatieve werkwijze. Wij passen een vernieuwend evaluatieraamwerk toe bij onze analyses: het Sociale Innovatie evaluatieraamwerk. Met dit raamwerk krijgen we een gedetailleerd beeld van de uiteenlopende rollen die de verschillende partijen binnen samenwerkingen spelen. Ook maakt het duidelijk vanuit welke drijfveren en dieperliggende overtuigingen die partijen opereren. Kort gezegd maken we zo het ‘wat’, ‘hoe’ en ‘waarom’ van een aanpak expliciet. Daarmee zijn we gestart bij onze analyses in de gemeenten Middelburg, Veere en Hulst waar zogenaamde ‘rijke platen’ zijn gemaakt.
Wat gebeurt er binnen PGI?
Domein-overstijgende samenwerkingen worden gezien als een belangrijk middel om de transformatie van zorg naar gezondheid op gang te brengen. Lukt dat ook daadwerkelijk en wat maakt dat dit wel of niet werkt? Dat onderzoeken we onder andere met behulp van het SI evaluatieraamwerk. Er zijn zes ‘proeftuinen’ waar we dit onderzoek (gaan) doen. We zijn nu gestart in Middelburg met de proeftuin van Welzijn op Recept (volgende proeftuinen zijn in de komende jaren aan de beurt).
Toetsing aan kwaliteitskader
Het beeld dat dankzij zo’n analyse (van bijvoorbeeld de lokale aanpak van Welzijn op Recept) ontstaat, toetsen we aan een uitgebreid kwaliteitskader – de 5 E’s van de Soft Systems Methodologie: Efficacy (Doeltreffendheid), Effectiveness (Effectiviteit), Efficiency (Efficiëntie), Ethicality (Ethiek), Elegancy (Elegantie). Met dit kwaliteitskader kijken we niet alleen naar de verificatievraag: ‘voeren we onze taken goed uit’ (het sturen op effectiviteit en efficiëntie), maar ook naar de validatievraag: ‘doen we gezamenlijk de goede dingen’? Deze laatste vraag is ingewikkelder te beantwoorden, want hierbij komen ook ethische kwesties en elegantieaspecten om de hoek kijken. De uitkomsten van de analyses leiden uiteindelijk tot gezamenlijke geleerde lessen en betere samenwerkingsafspraken.
De eerste analyse van Welzijn op Recept publiceren we in de loop van november.